Filozofia i poznanie społeczne

Benoit Hardy-Vallée, filozof nauki z Uniwersytetu w Toronto postanowił napisać książkę na podstawie prowadzonych przez siebie zajęć łączących filozofię umysłu z filozofią społeczną. Książka nosi tytuł "The Philosophy of Social Cognition: An Introduction to the Philosophical Approaches of Mentality and Sociality" i jest dostępna on-line na blogu autora. Pierwszy rozdział "Inne umysły" można już za darmo ściągnąć ze strony, tam też stopniowo mają pojawiać się kolejne. Polecam.

Ciekawe przypadki: pędzel

Dziś na blogu Mind Hacks można przeczytać przerażającą historię mężczyzny, któremu utkwił w mózgu 10 centymetrowy pędzel do malowania. Pacjent zgłosił się do lekarza z podbitym okiem, lekkim bólem głowy, opuchnięciem okolicy oka i małym nacięciem na policzku. Poinformował lekarzy, że został uderzony. Zdjęcia rentgenowskie wykazały jednak uraz penetrujący mózgu i do tego, pierwszy w historii wywołany pędzlem do malowania.
Co ciekawe, pędzel został usunięty podczas operacji i nie stwierdzono u pacjenta żadnych objawów neurologicznych.

Acta Neurochirurgica (Wien). 2005 Mar 147(3):331-3
Artistic assault: an unusual penetrating head injury reported as a trivial facial trauma.

"Skafander i motyl"

Już w ten piątek wchodzi na polskie ekrany film Juliana Schnabela "Skafander i motyl". Opowiada on prawdziwą historię francuskiego dziennikarza, który w wieku 43 lat w wyniku udaru został całkowicie sparaliżowany. Pozostając w tak zwanym syndromie locked-in był całkowicie świadomy, a jedyny ruch jaki mógł wykonywać to mruganie powieką. Jean-Dominique Bauby komunikując się ze światem za pomocą mrugania zdołał napisać wspaniałą książkę, niestety wydaną już po jego śmierci.
Drugie w Polsce, filmowe wydanie książki "Skafander i motyl" od tego tygodnia w księgarniach, polecam przeczytać przed obejrzeniem filmu. A tutaj zwiastun:

Wykład: Biology of sleep and waking

Jutro na Wydziale Psychologii UW, przy ulicy Stawki 5/7 odbędzie się wykład profesora Siegela z Uniwersytetu w Delaware - specjalisty w dziedzinie fizjologii snu.

Max Nonne

147 lat temu w Hamburgu urodził się Max Nonne - niemiecki neurolog. Badał on przede wszystkim wpływ syfilisu na ośrodkowy układ nerwowy, szukał także białkowych znaczników różnych zaburzeń w płynie mózgowo-rdzeniowym. Jednak Nonne najbardziej zasłynął z tego, iż był jednym z czterech lekarzy, którzy zostali poproszeni o zbadanie Lenina niedługo przed jego śmiercią.

Włosy, syrop na kaszel i czekoladowe ciastka

Przedstawiam kilka ostatnich doniesień z ScienceDaily:

Ekspozycja na bodziec pobudzający apetyt może prowadzić do impulsywnego robienia zakupów, jak donosi najnowszy Journal of Consumer Research. Naukowcy z Uniwersytetu w Singapurze przeprowadzili badanie, w którym grupa kobiet przebywała w pokoju z ukrytą świeczką o aromacie czekoladowych ciastek. Kobiety te były dużo bardziej skłonne zdecydować się na kupno nowego swetra (nawet, gdy wcześniej deklarowały kłopoty finansowe), niż grupa kontrolna przebywająca w pokoju z bezzapachową świeczką. Prawdopodobnie dzieje się tak dlatego, że pobudzające apetyt bodźce wzbudzają w nas pewien popęd, który chcemy jak najszybciej zrealizować.
University of Chicago Press Journals (2008, January 12). Aroma Of Chocolate Chip Cookies Prompts Splurging On Expensive Sweaters. ScienceDaily.

Białko budujące ludzkie włosy i paznokcie może zostać wykorzystane do regeneracji uszkodzonych nerwów. Naukowcy z Wake Forest University School of Medicine opublikowali wyniki badań prowadzonych na zwierzętach, które wskazują, że keratyna przyspiesza regenerację tkanki nerwowej i, co więcej, czyni ją bardziej skuteczną. Do tej pory jedynymi metodami leczenia uszkodzonych nerwów są techniki chirurgiczne, najnowsze odkrycie daje nadzieję na wykorzystanie w tym celu maści keratynowych.
Wake Forest University Baptist Medical Center (2008, January 12). Protein In Human Hair Shows Promise For Regenerating Nerves. ScienceDaily.

Według najnowszych danych z National Survey of Drug Use and Health (NSDUH), ponad 3,1 miliona Amerykanów w wieku od 12 do 25 lat chociaż raz w życiu zażyło lek na kaszel lub przeziębienie ze względu na ich właściwości narkotyzujące. Ta liczba jest porównywalna do liczby osób, które chociaż raz spróbowały LSD i wyższa od liczby osób deklarujących zażycie metamfetaminy. Przedawkowanie wielu dostępnych bez recepty leków na kaszel i przeziębienie może prowadzić do efektów takich, jak zaburzenia widzenia, koordynacji ruchowej, ból brzucha, wymioty, czy niekontrolowane skurcze mięśni.
Substance Abuse and Mental Health Services Administration (2008, January 13). Millions Of Young People Have Used Cough Syrup To Get High. ScienceDaily.


Najnowsze badania przeprowadzone w MIT potwierdziły różnice w przebiegu procesów poznawczych u ludzi z różnych kultur. Przede wszystkim różnice takie są obecne u osób reprezentujących kultury indywidualistyczne (jak USA, czy kraje zachodniej Europy) w stosunku do osób z kultur kolektywistycznych (jak Japonia czy Chiny). Wiadomo, że osoby z kultury Zachodu spostrzegają przedmioty raczej niezależnie od ich kontekstu i mają szczególne zdolności w ocenie właściwości obiektów, gdy nie muszą ich odnosić do innych. Całkiem przeciwnie zachowują się osoby z kultury Wschodniej, które spostrzegają przedmioty osadzone w szerszym kontekscie i nie sprawia im problemów porównywanie ich właściwości w odniesieniu do innych obiektów. W badaniu wykorzystującym funkcjonalny rezonans magnetyczny wykazano, że inne struktury są aktywne u osób z kultury Zachodu i Wschodu przy wykonywaniu różnych typów zadań.
Massachusetts Institute of Technology (2008, January 13). Culture Influences Brain Function, Study Shows. ScienceDaily.

Theodor Schwann

Dokładnie 126 lat temu zmarł Theodor Schwann - niemiecki fizjolog, cytolog i histolog. Spośród wielu osiągnięć tego badacza w różnych dziedzinach biologii, najbardziej znane jest odkrycie przez niego komórek budujących osłonki mielinowe w obwodowym układzie nerwowym, nazwanych zresztą od jego nazwiska komórkami Schwanna.

Interfejs mózg-komputer

Film pochodzi z bloga Micka Griersona. Pracuje on nad stworzeniem interfejsu mózg-komputer, który pozwoli przekształacać fale mózgowe w dźwięki.

Konferencja "Neuromarketing i podświadomość"

W dniach 17-18 stycznia w Hotelu Haffner w Sopocie odbędzie się konferencja naukowa poświęcona neuromarketingowi. Wezmą w niej udział zarówno naukowcy, jak też specjaliści od marketingu, czy dziennikarze branżowi. Poza wprowadzeniem do neurokognitywistyki i psychologii świadomości, będzie można dowiedzieć się sporo o technikach reklamy, wpływaniu na podświadome postawy klientów i uzyciu nowych technologii w marketingu. Program konferencji zapowiada się fascynująco, wystarczy spojrzeć na wybrane tytuły wykładów: "Co można powiedzieć o śpiewającym hipopotamie analizując dane psychofizjologiczne", "Niebezpieczna prędkość: podróż przez szafę ekspedientki, mózg rajdowca i śmieci emeryta" czy "Cała prawda o Mumio i finansach". Szczegóły dotyczące konferencji na stronie organizatorów.

Konferencja "Psychologia behawioralna i psychologia poznawcza: możliwości i ograniczenia"

W dniach 5-6 kwietnia 2008 roku w Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie odbędzie się IV Sympozjum Naukowe Polskiego Towarzystwa Psychologii Behawioralnej. Tematyka Sympozjum będzie się koncentrować wokół zagadnień związanych z psychologią behawioralną i poznawczą, a w szczegóności z poznawczym ujęciem zachowania, procesami poznawczymi z perspektywy analizy behawioralnej, terapią behawioralną i poznawczą, a także zastosowaniem tych dziedzin wiedzy w edukacji. Zainteresowanych odsyłam na stronę PTPB.

Science: zabawne odkrycia 2007 roku

Magazyn Science przedstawia 10 zabawnych odkryć 2007 roku. Spośród nich aż sześć jest powiązane z neurobiologią lub psychologią.
1. Sporo wiadomo już na temat inteligencji społecznej psów, a w ostatnich badaniach stwierdzono, że psy potrafią łączyć ze sobą głos swojego właściciela z wizerunkiem jego twarzy. Gdy głos nie zgadza się z twarzą psy są zaniepokojone.
2. Przeprowadzono wreszcie duże i systematyczne badanie, które zaprzecza stereotypowi gadatliwej kobiety. Wykazano w nim, że przeciętnie człowiek wypowiada w ciągu dnia 16000 słów, a liczba ta nie zależy od płci. Badanie było przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych i w Meksyku, w obydwu krajach uzyskano takie same wyniki.
3. Wykazano, iż filmy edukacyjne przeznaczone dla małych dzieci wcale nie rozwijają ich zdolności. Wręcz przeciwnie, dzieci, które oglądały programy typu Brainy Baby czy Baby Einstein, znały przeciętnie od 6 do 8 słów mniej niż ich równolatki. Jest to kolejny dowód na ogłupiające działanie telewizji.
4. W ciekawych badaniach z zakresu psychologii ewolucyjnej stwierdzono, że zarobki striptizerek różnią się w zależności od dnia cyklu menstruacyjnego. Tancerki zarabiają najwięcej w okresie owulacji, najmniej natomiast podczas miesiączki. Dziewczyny, które biorą pigułki antykoncepcyjne zarabiają mniej, jednak napiwki otrzymywane w różnych dniach cyklu są u nich stałe. Badanie to potwierdza przypuszczenia psychologów ewolucyjnych, że płodne kobiety są bardziej atrakcyjne dla samców.
5. Wydaje się, że szczury posiadają zdolności metapoznawcze. W badaniach wykazano, że gdy nagradzane zachowanie jest dla szczurów zbyt trudne, wogóle go nie wykonują "wiedząc", że sobie z nim nie poradzą.
6. Paris Hilton ma właściwości przeciwbólowe. Przynajmniej dla szczurów płci męskiej. Na widok zdjęcia tej aktorki ranne samce szczurów przestawały lizać swoje rany, a w ich rdzeniu kręgowym stwierdzono niższą aktywację genu c-fos, co świadczy o niższej aktywności neuronów tworzących szlaki przewodzenia informacji bólowej.

Konferencja "Zamieszkiwać siebie"

Dnia 16 lutego 2008 roku w Pałacu Kazimierzowskim w Warszawie odbędzie się konferencja organizowana przez Instytut Psychoanalizy i Psychoterapii zatytułowana "Zamieszkiwać siebie". Podczas konferencji referaty wygłoszą psychiatrzy, psychoterapeuci i psychoanalitycy, wśród nich także członkowie Paryskiego Instytutu Psychoanalitycznego. Podczas konferencji zostanie też zainaugurowany projekt "Inicjatywa Korczakowska", który dotyczy dostępności wykwalifikowanych usług psychoterapeutycznych w sektorze publicznym. Dokładny program konferencji oraz informacje na temat rejestracji można znaleźć na plakacie.

Joseph Erlanger

Piątego stycznia 1874 roku urodził się Joseph Erlanger - amerykański lekarz i fizjolog. Zajmował się przede wszystkim elektrofizjologią badając między innymi układ krążenia i układ pokarmowy.
Jednak największe odkrycia Erlangera dotyczą neurobiologii. W 1922 roku wraz z Herbertem Gasserem badał on potencjały czynnościowe pojedynczych włókien nerwowych przy pomocy oscylografu. Badania te doprowadziły do wykrycia trzech podstawowych typów włókien nerwowych, różniących się progiem pobudliwości i prędkością przewodzenia. W roku 1944 Erlanger i Gasser otrzymali za to odkrycie nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii.

Jak dobrze sypiasz?

Pozostając w sennej tematyce zapraszam na stronę BBC, gdzie można zrobić sobie bezpłatny profil snu. Uwzględnia on różne czynniki psychologiczne i fizjologiczne mające wpływ na nasz sen, a także dostarcza wskazówek, co można zrobić aby spać jeszcze lepiej i wydajniej.

Synestezja

Według najnowszych badań jedna osoba na tysiąc ma synestezję. Nie jest to wbrew pozorom żadna choroba ani zaburzenie, a wręcz przeciwnie. Jest to zdolność do łączenia ze sobą różnych wrażeń zmysłowych, np. czucie kolorów, widzenie dźwięków czy słyszenie zapachów. Większość osób nie zdaje sobie sprawy z posiadania tej umiejętności, wydaje im się, że postrzegają świat tak jak inni ludzie. Istnieje wiele typów synestezji, jednym z nich jest automatyczne przyporządkowywanie kolorów literom, słowom i cyfrom.
Jeśli chcesz się przekonać czy posiadasz tą nieprzeciętną zdolność zajrzyj tu.

W styczniowych Charakterach

Pozostajemy w tematyce snu, gdyż to właśnie jej poświęcony jest artykuł Piotra Markiewicza w najnowszym numerze Charakterów. Znajdziemy w nim odpowiedzi na pytania: co dzieje się z naszym mózgiem kiedy zasypiamy, co to są fazy REM i NREM, czym są sny i jaka jest ich funkcja? A wszystko to napisane przystępnym i popularnonaukowym językiem.
Polecam również wywiad z psychiatrą dr Andrzejem Ciechnickim na temat lęku, który odczuwają osoby zdrowe przed ludżmi chorymi psychicznie, a także na temat sposobów, w jakie można ten lęk przezwyciężyć. Czyli jak rozmawiać z osobami mającymi problemy psychiczne tak, aby lepiej je zrozumieć i aby nie czuły się one odrzucone przez społeczeństwo. A jest to szczególnie ważne, gdy choruje ktoś, kto jest nam bliski.
W numerze także recenzja ciekawie zapowiadającej się książki Daniela Dennetta - filozofa zajmującego się kognitywistyką, filozofią umysłu i filozofią nauki. "Słodkie sny. Filozoficzne przeszkody na drodze do nauki o świadomości" to zbiór wykładów wygłoszonych przez autora w Paryżu. Dennett, który jest zwolennikiem naturalizmu, twierdzi, że umysł można rozłożyć na proste stany i procesy upraszczając w ten sposób rozważania na jego temat. W książce dyskutuje między innymi o problemie qualiów - subiektywnych przeżywanych przez jednostkę stanów mentalnych.

Zdrowy sen

Witam seredcznie w Nowym Roku!
Jak donosi dzisiaj ScienceDaily zaburzenia w ilości snu długofalowego mogą prowadzić do pozważnych kłopotów zdrowotnych. Na Uniwersytecie w Chicago wykazano, iż niedobór snu u młodych ludzi, redukuje u nich zdolność regulacji poziomu cukru we krwi i zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.
Sen długofalowy, albo inaczej sen głęboki, jest to najdłuższa i najbardziej regenerująca faza snu. Do tej pory badacze skupiali się przede wszystkim na bardziej interesującej fazie REM, w której to doświadczamy marzeń sennych. Najnowsze badania wskazują jednak na niezwykle istotną rolę snu długofalowego, przede wszystkim w zapobieganiu wykształcania oporności na insulinę, otyłości i cukrzycy. Spadek wrażliwości na insulinę po trzech nocach pozbawionych snu głębokiego jest porównywalny z tym, wywołanym przez przybranie 10-15 kg na wadze.

University of Chicago Medical Center (2008, January 1). Lack Of Deep Sleep May Increase Risk Of Type 2 Diabetes. ScienceDaily.

ja uciekam odsypiać Sylwestra :)