Szczęśliwego Nowego Roku!

Obrazek pochodzi ze strony: Neuroscience for kids

Pigułka zamiast snu

Oreksyna to stosunkowo niedawno odkryty niewielki peptyd, pełniący funkcję neuroprzekaźnika. Początkowo stwierdzono istotną rolę tego związku w regulacji pobierania pokarmu u ssaków, skąd zresztą wzięła się jego nazwa. Jednak najważniejsze funkcje oreksyny wydają się być związane z regulacją snu i czuwania.
W najnowszym numerze Journal of Neuroscience opublikowano badanie, którego wyniki dają nadzieję na stworzenie pigułki zapobiegającej senności. W badaniu tym wykazano, że inhalowanie pozbawionych snu małp oreksyną cofało u nich objawy senności i sprawiało, że poprawiały się ich wyniki w różnych zadaniach poznawczych. Co więcej, nie stwierdzono żadnych niepożądanych skutków ubocznych, co może doprowadzić do zastąpienia oreksyną różnych środków pobudzających, w tym pochodnych amfetaminy, podawanych np. pilotom. Odkrycie to może być również bardzo istotne w leczeniu bezsenności, a także innych problemów ze snem, w tym narkolepsji polegającej na zbyt niskim poziomie oreksyny w mózgu. Jednak zanim tabletki oreksynowe trafią do aptek, naukowców czeka jeszcze sporo badań na zwierzętach i testów klinicznych, sprawdzających między innymi możliwość występowania skutków ubocznych po zażyciu leku. A także skutków ubocznych całkowitego wyeliminowania snu z naszego życia, co mogłoby być efektem wprowadzenia tej cudownej pigułki na rynek.
Więcej o oreksynie na wired.com

Neuromart

Tym razem bez komentarza :)

www.neuromart.com

Steven Pinker

W ostatnim numerze magazynu Wprost znalazła się bardzo ciekawa rozmowa z profesorem Stevenem Pinkerem, zatytułowana Kod umysłu. Pinker jest profesorem psychologii na Uniwersytecie Harvarda, bardzo długo pracował też w MIT, zajmując się neuronauką i kognitywistyką. Głównym obszarem zainteresowań tego naukowca jest język i jego powiązania z umysłem, ale interesuje go również moralność, ludzka natura i czynniki ją kształtujące.
Pinker jest autorem wielu świetnych książek popularnonaukowych, w Polsce niestety wydano jedynie dwie z nich: "Tabula rasa. Spory o naturę ludzką" i "Jak działa umysł".
W swojej najnowszej książce "The staff of thought" Pinker rozważa ewolucję języka i myśli ludzkiej. Zastanawia się nad pochodzeniem metafor, utartych zwrotów, ale także słów "tabu" i przekleństw. Zainteresowanym polecam wysłuchanie wykładu Pinkera na temat swojej nowej książki, wygłoszonego w kwaterze głównej Google w Mountain View w Kalifornii.

Trening zdolności poznawczych

Zapraszam na poświąteczne testowanie swoich zdolności intelektualnych :) Na stronie cognitivelabs można bezpłatnie zbadać między innymi swój czas reakcji, prędkość myślenia, czy pamięć krótkotrwałą. Dodatkowo można też te zdolności trenować, co sprzyja utrzymaniu ich na wysokim poziomie wraz z upływem lat.

Życzenia

Życzę Wam radosnych i pełnych wrażeń zmysłowych Świąt Bożego Narodzenia:
ośnieżonych i rozświetlonych,
wypełnionych dźwiękami kolęd,
pachnących choinką i piernikami,
o smaku zupy grzybowej i pierogów,
ciepłych i rodzinnych.

Złudzenia optyczne 2007 roku

W corocznym konkursie odbywającym się w Naples na Florydzie, wybierane są najlepsze złudzenia optyczne spośród nadesłanych na konkurs. W 2007 roku pierwsze miejsce zajęło złudzenie polegające ne tym, że gdy umieści się opok siebie dwa identyczne zdjęcia krzywej wieży w Pizie, jedna z nich będzie nam się wydawała zdecydowanie bardziej krzywa :) Nie wierzycie, to sprawdźcie tu. Moim ulubionym złudzeniem są skaczące mózgi, ale polecam obejrzenie wszystkich najlepszych iluzji 2007 roku. Na stronie można dodatkowo doczytać, jaki jest mechanizm ich powstawania.

Rok 2007 w Science

Pora na dalsze podsumowania. W najnowszym numerze Science znajdziemy wiele artykułów podsumowujących największe odkrycia naukowe 2007 roku, a także zawierających prognozy na rok 2008. Polecam świetny podcast, w którym można posłuchać między innymi o nowych odkryciach dotyczących pamięci i tego, jak wiąże się ona z wyobraźnią. Można też o tym doczytać w artykule, według magazynu Science jest to najwyraźniej największe odkrycie 2007 roku w dziedzinie neurobiologii. Jeżeli chodzi o prognozy na przyszły rok dotyczące badań w tej dziedzinie, to uwaga badaczy skupia się na nowych metodach obrazowania, zarówno całego mózgu, jak i pojedynczych neuronów. W tym artykule możemy podziwiać zdjęcie neuronów wybarwionych na wiele różnych kolorów (to także osiągnięcie mijającego roku).

Ile elektryczności generuje Twoje ciało?

Sprawdź, ile żarówek mógłbyś sobą rozpalić i naładować iPodów :) Ciekawe jak z lampkami choinkowymi, można by trochę oszczędzić w Święta.

278 WATTS Body Battery Calculator - Find Out How Much Electricity Your Body is Producing -

Want to be a x ray technician?

Psia depresja

Zbliża się Nowy Rok, a więc najwyższy czas na różnego rodzaju podsumowania. Magazyn Fortune zamieścił właśnie listę 101 najgłupszych momentów w biznesie. Na drugim miejscu tej listy znalazła się firma Eli Lilly, która wprowadziła na rynek Prozac dla psów. Tabletki tego najpopularniejszego środka antydepresyjnego, specjalnie dla psów mają smak wołowiny i są łatwe do rozgryzania..

Myszy na haju

Polecam świetną zabawę interaktywną, którą znalazłam na stronie Uniwersytetu w Utah. Można się z niej dowiedzieć, jakie jest działanie różnych środków psychoaktywnych na mózg. Mamy w niej myszy "uzależnione" między innymi od heroiny, kokainy, metamfetaminy czy LSD i możemy obserwować, co dzieje się w ich mózgach. Najbardziej podoba mi się dopracowanie zachowań myszy tak, że odpowiadają one zachowaniom wykazywanym przez ludzi po zażyciu różnych środków. Oczywiście gra wiele rzeczy upraszcza, ale za to świetnie porządkuje wiedzę dotyczącą neurobiologii uzależnień. Ostrzegam tylko, że myszy mają w głowach ludzkie mózgi ;)

Alois Alzheimer

Dziś mijają 92 lata od śmierci Aloysiusa Alzheimera (1864-1915), niemieckiego psychiatry i neuropatologa. Jego największym osiągnięciem było opisanie po raz pierwszy zespołu demencji, nazwanego później od jego nazwiska chorobą Alzheimera.
Początkowo badania Alzheimera koncentrowały się wokół zmian patologicznych w ośrodkowym układzie nerwowym pacjentów z problemami neurologicznymi. Współpracował on z innym neuropatologiem - Franzem Nisslem, któremu dostarczał materiał badawczy.
W 1901 roku Alzheimer obserwował w szpitalu we Frankfurcie pewną pacjenctkę, 51-letnią Augustę Deter. Mimo stosunkowo młodego wieku, pacjentka ta wymagała stałej opieki, cechowały ją pogłębiające się problemy z pamięcią, dezorientacja, utrata zdolności cztania i pisania. Pięć lat później Augusta zmarła. Wtedy Alzheimer zafascynowany jej objawami, przeprowadził dokładną analizę anatomo-patologiczną mózgu pani Deter. Zaobserwował między innymi, że kora mózgowa jest w nim dużo cieńsza niż w zdrowym mózgu, a także, że są w nim obecne płytki, których występowanie w mózgach starszych ludzi opisywano już wcześniej. Najciekawszą obserwacją badacza była jednak obecność w komórkach nerwowych specyficznych neurofilbrylarnych włókienek, która pozwoliła mu zdefiniować nową chorobę. Alzheimer nazwał ją wtedy "dziwną chorobą kory mózgowej" i studiował już do końca swojego życia przypadki pacjentów z objawami podobnymi do objawów Augusty Deter.
Poza demencją, Alzheimer opisał także zmiany neuropatologiczne w mózgu występujące w epilepsji, chorobie Huntingtona, czy u chorych na syfilis.
W 1912 roku, Alois Alzheimer otrzymał posadę profesora psychiatrii na Uniwersytecie we Wrocławiu. Tam jednak podupadł na zdrowiu i trzy lata później zmarł w wyniku zawału serca.

Jakiego koloru jest Twój mózg?

Mój jest fioletowy :)

Your Brain is Purple

Of all the brain types, yours is the most idealistic. You tend to think wild, amazing thoughts. Your dreams and fantasies are intense. Your thoughts are creative, inventive, and without boundaries. You tend to spend a lot of time thinking of fictional people and places - or a very different life for yourself.

What Color Is Your Brain?

W grudniowych Charakterach

W grudniowym numerze Charakterów w sekcji poświęconej tematyce mózgowej znajdziemy artykuł Piotra Markiewicza "Jak głowa przetwarza słowa". A w nim krótko o tym, gdzie w mózgu przetwarzane są reprezentacje słów, i jak, według najnowszych badań, powiązane są ze sobą system językowy i system motoryczny. Równoczesna aktywacja tych dwóch systemów umożliwia nam bowiem szybkie reagowanie na komunikaty, bez skomplikowanych analiz semantycznych słów, jak do tej pory przypuszczano. W artykule znajdziemy wiele ciekawych wyników badań wspierających tą teorię.
Poza tym, w najnowszym numerze przeczytamy również o ucieleśnionym umyśle, o syndromie dziecka potrząsanego (niebezpiecznej chorobie wywołanej urazem mózgu powstałym w dzieciństwie), a także o książce Arnhild Lauveng, przedstawiającej okiem psychologa klinicznego historię własnej, wygranej walki ze schizofrenią.

Kartki świąteczne

Polecam mózgowe kartki Świąteczne, które przed wysłaniem trzeba sobie jeszcze ułożyć. Do wyboru: Christmas on my mind i Thinking of Christmas

Pocztówki pochodzą ze strony Neuroscience for Kids

Mózg i muzyka

Jeśli chcecie zmierzyć swój słuch, rozróżnianie dźwięków i poczucie rytmu, a przy okazji pomóc w badaniach Laboratorium Muzyki i Neuroobrazowania zapraszam na stronę tonometric.

Fitness dla mózgu

Dzisiaj coś o gimnastyce. W San Francisco otwarto pierwszy klub oferujący trening dla mózgu. Klub nazywa się VibrantBrains i reklamuje się jako miejsce pozwalające "rozbudować swoje mentalne mięśnie i poznać nowych ludzi". Hasło klubu mówi, że "sprawny mózg to seksowny mózg". Od dawna wiadomo, że trenowanie swojej pamięci, spostrzegawczości i innych zdolności poznawczych wpływa pozytywnie na mózg i nie jest to nic nowego. Jednak czy nie lepiej jest rozwiązać w domu krzyżówkę niż płacić 60$ miesięcznie (jak donosi San Francisco Chronicle) za trening poznawczy w klubie?
A jeszcze lepiej, połączyć przyjemne z pożytecznym i pójść na basen albo na łyżwy, bo jak wykazano, ruch także świetnie wpływa na nasz mózg i zapobiega depresjom. A w trakcie przedświątecznej gorączki każdemu przyda się zarówno poprawa sylwetki, jak i samopoczucia.

Neuroprezenty

Zbliżają się Święta Bożego Narodzenia. Jeśli ktoś z Was nie ma jeszcze pomysłu na prezent dla najbliższych, stworzyłam listę dziesięciu neuroprezentów, gdzie znajdzie się coś dla każdego z rodziny:
1. "Mózg Kobiety" Louann Brizendine - dla kobiet
2. "Pranie mózgu" Kathleen Taylor - dla pragnących manipulaować innymi
3. "Gimnastyka dla mózgu" Allen D. Bragdon, Leonard Fellows - dla tych, którzy powinni poćwiczyć swoje szare komórki i wielbicieli siłowni
4. "Co potrafi twój mózg?" David Gamon, Allen D. Bragdon - dla tych wybitnych i tych trochę mniej
5. "Niezwykłe dzieje mózgu Einsteina" Carolyn Abraham - dla fizyków
6. myszka w kształcie mózgu - dla informatyków
7. mózgowe koszulki - dla młodych
8. "Zagadki mózgu" Dr Stephen Juan - dla ciekawych
9. model mózgu - dla uczniów
10. musujący mózg do jedzenia - dla dzieci :)

Z ostatniej chwili: piękne krawaty z neuronami, chorobą Parkinsona i melatoniną!

Zamknięty w ciele

Dziś w portalu cnn można przeczytać o tzw. zespole "locked-in". Jest to jeden z najdziwniejszych syndromów spotykanych w praktyce klinicznej i opisanych w literaturze i tak na prawdę nadal niewiele o nim wiadomo. A niewiele wiadomo między innymi dlatego, że pacjenci z tym zespołem są zupełnie odcięci od otoczenia, zamknięci we własnych ciałach. Pozostają świadomi, mają całkowicie zachowane czucie, nie mogą natomiast ruszać żadnym mięśniem swojego ciała poza mięśniami gałek ocznych. Największym problemem w przypadku tych pacjentów, zarówno dla nich samych, jak i ich bliskich, jest niemożność komunikacji. Mogą oni jedynie odpowiadać na najprostsze pytania przy pomocu ruchów gałką oczną w górę lub w dół. Jeden z pacjentów z syndromem "locked-in", Jean-Dominique Bauby, w sposób niesamowity wykorzystał tą metodę do napisania książki poświęconej swoim przeżyciom. Książka, będąca jedynym dotychczasowym opisem syndromu od strony cierpiącego człowieka, została wydana w Polsce i nosi tytuł "Skafander i motyl"
Obecnie naukowcy pracują nad metodą, która umożliwiłaby pacjentom takim jak Bauby rozmawianie przy użyciu syntezatora mowy. W tym celu stworzyli specjalną elektrodę, która umieszczona w ruchowym ośrodku mowy w korze mózgowej pacjenta rozpoznaje sygnały mózgowe odpowiadające poszczególnym literom. Etap wszczepienia tej elektrody do mózgu lekarze mają już za sobą, obecnie trwają prace nad przekładaniem sygnału neuronalnego na głoski tworzone przez syntezator. Mimo, że czeka ich jeszcze dużo ciężkiej pracy, to metoda ta daje jak na razie pacjentom jedyną nadzieję na sprawniejszą komunikację ze światem zewnętrznym i na chociaż częściowe uwolnienie się z więzienia własnych ciał.

Być psychopatą

Polecam świetny artykuł z dzisiejszego numeru Nature: Abnormal neuroscience: Scanning psychopaths. W sposób popularnonaukowy opowiada on o badaniach na więźniach z wysokim wskaźnikiem psychopatii, prowadzonych między innymi w laboratorium w Holandii. Badania z zastosowaniem metody fMRI mają dać odpowiedź na pytanie, jak mózg psychopaty różni się od mózgu zdrowego człowieka, a przede wszystkim czy taki psychopatyczny mózg jest w stanie odczuwać empatię i rozumieć emocje innych ludzi. Badania psychopatów pomogą nam nie tylko zrozumieć istotę tej choroby, ale także poznać mózgowe mechanizmy empatii, rozumienia i współodczuwania emocji innych. Holenderscy naukowcy - Christian Heysers i Harma Meffert opracowali nową metodę, przy pomocy której można wywołać empatię u osób badanych. Do tej pory najczęściej posługiwano się zdjęciami twarzy, które wyrażały silne emocje. Heysers natomiast wykorzystał do tego nakręcone scenki, w których dwie dłonie odgrywają sytuacje silnie nacechowane emocjonalnie (np. głaszczą się, lub jedna dłoń wykręca palec drugiej). Dodatkowo badany jest proszony o wczucie się w jedną z dłoni, a także o późniejszą ocenę gestów na skali pozytywne-negatywne. W ten sposób uzyskuje się aktywację większej liczby struktur mózgowych, co umożliwia bardziej wnikliwe porównania między mózgami psychopatów a osób zdrowych.
Polecam jako lekturę do poduszki :)

Obrazy w umyśle

Neuronauka wciąż ma niewiele do powiedzenia na temat wyobraźni, jest to zagadnienie trudne do badania i z reguły pozostawiane do rozważań filozofom. Tym ciekawsza wydaje się być nowo wydana książka poświęcona w całości tej tematyce: "Obrazy w umyśle. Studia nad percepcją i wyobraźnią".
A tak o książce pisze we wstępie jeden z jej autorów, Piotr Francuz: W niniejszej książce zebraliśmy owoce naszych poszukiwań zmierzających do zrozumienia, czym jest wyobraźnia. Dotknęliśmy w niej wielu zagadnień, m.in. percepcji wzrokowej, sztuk wizualnych, neuronauki i perswazji. Każda z tych perspektyw odkrywa nieco inny aspekt wyobraźni.

Piotr Francuz (red.) Obrazy w umyśle: studia nad percepcją i wyobraźnią, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2007

Psychiatria w kinie

W filmwebie można poczytać o filmach, które, według Ekspertów Ogólnopolskiego Programu Zmiany Postaw wobec Psychiatrii "Odnaleźć siebie", przedstawiają w złym świetle pracę psychiatrów i wpływają na tworzenie się stereotypów i uprzedzeń to tych lekarzy. W pierwszej piątce najgroźniejszych dla psychiatrów filmów znalazły się klasyki, takie jak "Lot nad kukułczym gniazdem" Milosa Formana czy "Halloween" Johna Carpentera.

António Egas Moniz

Dokładnie 52 lata temu zmarł portugalski psychiatra i neurochirurg - António Egas Moniz (1874-1955), który pierwszy zastosował w medycynie leukotomię przedczołową. Zabieg ten polega na przecięciu szlaków nerwowych łączących korę przedczołową ze strukturami podkorowymi i był przez wiele lat stosowany w leczeniu pacjentów z różnymi zaburzeniami psychicznymi. Metoda ta została następnie zamieniona przez amerykańskich naukowców na zdecydowanie bardziej inwazyjną lobotomię. W 1949 roku za odkrycie techniki leukotomii przedczołowej Moniz został uhonorowany nagrodą Nobla.
Mniej znanym, ale też zdecydowanie mniej kontrowersyjnym odkryciem Moniza była technika zwana angiografią, pozwalająca na uwidocznienie naczyń krwionośnych w mózgu za pomocą promieni rentgenowskich. Jest to technika stosowana powszechnie do diagnozy guzów mózgu, a także chorób naczyniowych.
W 1939 roku Moniz został postrzelony przez jednego ze swoich pacjentów, któremu podobno nie spodobała się przepisana przez niego dawka leków...

Away from her

Jednym z nieoficjalnych kandydatów do przyszłorocznych Oskarów jest nowy film Sary Polley - "Away from her". Jest to portret kobiety cierpiącej na chorobę Alzheimera. Film opowiada historię małżeństwa z Ontario, które nagle musi zmierzyć się nie tylko z postępującą chorobą, ale także z rozłąką i zmianami jakie wprowadza ona w ich życie. Scenariusz do filmu powstał w oparciu o opowiadanie Alice Munro "The bear came over the mountain". Główne role grają w nim Julie Christie i Gordon Pinsent.
Pomimo, że film miał swoją światową premierę we wrześniu 2006 roku, do tej pory nie zagościł na polskich ekranach. Liczę, że zmieni to nominacja do Oskarów :) A tymczasem polecam obejrzenie zwiastunów.

Konferencja "Poprawa funkcjonalna w schizofrenii"

W dniach 10-11 stycznia 2008 roku w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie odbędzie się kolejna, jedenasta już konferencja poświęcona schizofrenii, organizowana wspólnie przez Instytut Psychiatrii i Neurologii oraz Polskie Towarzystwo Psychiatryczne. Główną tematyką licznych wykładów i warsztatów będzie terapia schizofrenii, a przede wszystkim poprawa funkcjonowania pacjentów.
Szczegółowy program konferencji i informacje dotyczące rejestracji można znaleźć na stronie organizatorów.

W tym tygodniu w Science

Nadużywanie ketaminy - powszechnie wykorzystywanego leku znieczulającego, może prowadzić do psychozy, której objawy bardzo trudno odróżnić od schizofrenii. Zespół Margarity Behrens zbadał mechanizmy działania ketaminy w mózgach myszy. Stwierdzono, że ten agon receptorów NMDA wywołuje wzrost produkcji wolnych rodników tlenowych w mózgu, co z kolei prowadzi do upośledzenia działania populacji szybko aktywujących się interneuronów hamujących w korze mózgowej. Autorzy sugerują, że ten efekt może być przyczyną psychozy wywołanej ketaminą, a zmniejszenie poziomu wolnych rodników tlenowych w mózgu może być pomocne w leczeniu tego syndromu.

Science 7 December 2007:
Vol. 318. no. 5856, pp. 1645 - 1647 [www.sciencemag.org]